200 lat pierwszej książki
W y d a w c a :
KONTAKT Z NAMI
PCIT TRAMP
Iwaszkiewicza 67/8
70-786 Szczecin
Tel. +48 91 432 08 37
www.wyspy-owcze.pl
www.zewpolnocy.pl
Numer konta:
35 1140 2017 0000 4502 1307 1981
W 2022 roku na Wyspach Owczych obchodzone jest 200-lecie opublikowania pierwszej książki w języku farerskim. Był nią wydany w 1822 roku w duńskim Randers 592-stronicowy tom pod tytułem „Farerskie ballady o Sigurdzie Fafnesbane i jego rodzie”. Oryginalny tytuł w ówczesnym języku duńskim brzmiał: „Færoiske Qvæder om Sigurd Fofnersbane og hans Æt”, a książka była dwujęzyczna. Zawierała zbiór farerskich czterowierszy, składających się na ballady śpiewane podczas tańczenia tradycyjnego korowodowca – slaið ring. Tekstom ballad towarzyszył duński przekład wraz komentarzem,
Tematem przewodnim jest tu postać mitycznego nordyckiego herosa – Sigurda, głównego bohatera islandzkiego dzieła z XIII wieku, znanego jako „Völsungasaga” (Saga Rodu Wölsungów), przedstawione są także wydarzenia znane z islandzkiej „Eddy”.
Lyngbye, Müller, Schrøter
Książka jest w istocie dziełem trzech osób. Inicjatorem jej publikacji był duński duchowny i przyrodnik, Hans Christian Lyngbye, który w 1817 roku odbył podróż na Wyspy Owcze. Tu, oprócz badań roślinności morskiej, które były głównym powodem jego odwiedzin archipelagu, zainteresowały go śpiewane a capella farerskie ballady. Lyngbye dokonał zapisu ponad 160 czterowierszy, którymi po powrocie do Danii zainteresował teologa, historyka i lingwistę, Petera Erasmusa Müllera. Obaj byli zaskoczeni faktem, że Farerzy zachowali tak bogatą spuściznę kulturową bez piśmiennictwa w ojczystym języku. Odkrycie okazało się na tyle niezwykłe, że Lyngbye i Müller poprosili Johana Henrika Schrøtera – pastora z Hvalby na wyspie Suðuroy – o pomoc w gromadzeniu materiału, który posłużyłby do szerszego opracowania poświęconego farerskim czterowierszom.
Co ciekawe, pracując nad tekstem książki Lyngbye musiał uporać się z zapisem farerskiego słownictwa, a w owym czasie ścisłych reguł farerskiej ortografii jeszcze nie było. Pomocą okazały się lingwistyczne prace farerskiego badacza Jensa Christiana Svabo, twórcy pierwszego słowniczka farersko-duńskiego. Całość uzupełnił zapis nutowy wybranych ballad.
Książkę wydano w roku 1822, korzystając z królewskich funduszy – publikacji patronowała księżna Maria Sophia Frederica. „Færoiske Qvæder om Sigurd Fofnersbane og hans Æt” w krótkim czasie zyskała sporą popularność, przybliżając nie tylko kulturę wyspiarskiego narodu, ale i niezwykłość tamtejszych krajobrazów – na wewnętrznej stronie tytułowej znalazły się bowiem dwie ikony farerskiego pejzażu: wysepka Tindhólmur i wystający z oceanu ostaniec Drangarnir. Jako pierwsza drukowana publikacja w języku mieszkańców Wysp Owczych, książka walnie przyczyniła się do dalszych prac nad usystematyzowaniem zasad pisowni farerskiego, co nastąpiło w roku 1846 za sprawą Vencelausa Ulricusa Hammershaimba, stając się tym samym jednym z fundamentów rozwoju rodzimej literatury.
Znaczek Posty
Tak doniosła rocznica nie mogła pozostać niezauważona przez farerską pocztę. W maju 2022 roku Posta wydała z tej okazji rocznicowy blok, w skład którego weszły dwa znaczki: o nominale 29 kr, przedstawiający tancerzy biorących udział w stylizowanym na postać smoka korowodowcu wraz z tekstem i fragmentem zapisu nutowego jednej z ballad, oraz o nominale 43 kr, z tytułową stroną „Færoiske Qvæder om Sigurd Fofnersbane og hans Æt”. Blok w cenie 72 kr (DKK) można zamówić poprzez dedykowaną znaczkom stronę Poczty Wysp Owczych: www.stamps.fo
Źródło: www.stamps.fo
