50 lat znaczków z Wysp Owczych
Fot. Stamps.fo
W y d a w c a :
KONTAKT Z NAMI
PCIT TRAMP
Iwaszkiewicza 67/8
70-786 Szczecin
Tel. +48 91 432 08 37
www.wyspy-owcze.pl
www.zewpolnocy.pl
Numer konta:
35 1140 2017 0000 4502 1307 1981
Rok 2025 jest szczególny dla narodowego operatora pocztowego z Wysp Owczych. Posta obchodzi bowiem jubileusz 50-lecia emisji pierwszych znaczków sygnowanych napisem FØROYAR, co po farersku oznacza właśnie Wyspy Owcze. Był to milowy krok służący nie tylko umacnianiu własnej tożsamości, ale i promocji archipelagu. Co więcej, emisja znaczków stała się od tego czasu istotnym źródłem dochodów w farerskim budżecie. Należy przy tym podkreślić, że istotny udział w tym przełomowym wydarzeniu miał nasz genialny rodak.
O rodzimych znaczkach myślano na Wyspach Owczych już w pierwszej dekadzie XX wieku. Sprawa była nawet omawiana w farerskim parlamencie – Løgtingu, jednak dyskusje te okazały się bezowocne. Temat odżył w czasie wojny, gdy Dania znalazła się pod okupacją niemiecką, ale nawet wprowadzenie statusu autonomicznego Wysp Owczych w 1948 r. nie zmieniło sytuacji – operatorem usług pocztowych nadal pozostawała narodowa poczta Danii.
Przełom nastąpił w 1973 r., gdy po rozmowach z Kopenhagą i wewnętrznej dyskusji farerski Løgting podjął decyzję o rozpoczęciu własnej emisji znaczków, na których napis DANMARK zostałby zastąpiony przez FØROYAR.
My name is Słania
Czesław Słania. Przygotowanie pierwszych znaczków powierzono właśnie jemu – geniuszowi sztuki rytowniczej rodem z Czeladzi (O Czesławie Słani pisaliśmy w naszym serwisie – polecamy artykuły Posta w Chicago i Czesław Słania i Posta ). Już wtedy Polak posiadał tytuł nadwornego rytownika króla Szwecji i cieszył się opinią najwybitniejszego fachowca w tej branży na świecie. I jest tak do dzisiaj, choć mistrz odszedł w 2005 r. W 2021 r. jego pamięć uczciło wiele poczt, w tym Poczta Wysp Owczych, wydając okolicznościowe walory filatelistyczne w 100-lecie urodzin artysty. Do Słani ze zleceniami na przygotowanie znaczków i banknotów ustawiali się w kolejce przedstawiciele narodowych poczt i banków z wielu państw. Tym tropem podążyli także Farerzy.
Motywem pierwszych farerskich znaczków stały się historyczne mapy, przedstawiające archipelag, oraz wyspiarskie pejzaże. Zelektryzowany zapowiedzią emisji filatelistyczny świat ujrzał je 30 stycznia 1975 r. Wprawdzie formalnym emitentem była jeszcze duńska poczta, ale dla wyspiarzy to historyczna i wielce symboliczna data. Dopiero rok później, 1 kwietnia 1976 r., pełny serwis pocztowy przejął farerski operator, który przyjął nazwę Postverk Føroya, w 2009 r. zamienioną na Posta.
Tę historyczną emisję tworzyło 14 znaczków. 11 z nich wyrytował Czesław Słania, pozostałe trzy wykonano techniką fotograwiury. Dzieła Słani przedstawiały mapę Wysp Owczych z książki Færoæ et Færoa reserata (1673) autorstwa Lucasa Jacobsøna Debesa (znaczki o nominałach 5, 50 i 90 öre) oraz mapę północnego Atlantyku z otaczającymi lądami z 1573 r. autorstwa Abrahama Orteliusa (znaczki o nominałach 10, 60, 80 i 120 öre). Mapy uzupełniły pejzaże: zachodnia strona Sandoy (70 i 200 öre) oraz widok ze Streymoy na Vágar (250 i 300 öre).
Natomiast fotograwiurę zastosowano przy produkcji trzech znaczków przedstawiających obrazy znamienitych farerskich malarzy (Ruth Smith, Eyvindur Mohr, Sámal Joensen-Mikines).
Jubileusz z nutą goryczy
50-lecie farerskich znaczków Posta uczciła okolicznościowym blokiem, na którym umieszczono fragmenty dwóch znaczków Czesława Słani. Jeden przedstawia slaið ring – tradycyjny taniec korowodowy, drugi – słynnego barana, który stał się swoistym znakiem rozpoznawczym farerskiego wycinka twórczości Słani (dla Poczty Wysp Owczych Polak wyrytował łącznie ponad 70 znaczków). Blok posiada nominał 50 DKK. Uzupełnienie stanowią dodatkowe walory filatelistyczne z tym samym motywem, jak np. koperta FDC. Całość dostępna jest dla kolekcjonerów od końca lutego 2025 r. Znaczki można zamawiać poprzez specjalną stronę Posty dedykowaną filatelistom: www.stamps.fo
Obchody jubileuszu zepsuła niestety informacja z 6 marca 2025 r., podana przez duńską część skandynawskiego operatora pocztowego PostNord (firma powstała w 2009 r. w wyniku fuzji Post Danmark i szwedzkiej poczty – Posten), o zaprzestaniu wraz dniem 30 grudnia 2025 r. doręczania przesyłek listowych na terenie Danii. Przyczynami są postępująca cyfryzacja i rosnące koszty przedsiębiorstwa w połączeniu z gwałtownym spadkiem liczby wysyłanych listów. Oznacza to, że po czterech wiekach działalności duńskiej poczty ta forma korespondencji przechodzi do historii.
Decyzja duńskiego PostNordu (Szwedzi zamierzają utrzymać usługi listowe) niestety uderzy w Postę i jej duńskich abonentów, którzy – o ile nie zostanie znalezione inne rozwiązanie, a na dziś go nie widać – mogą zostać pozbawieni kontaktu z nowościami farerskiej poczty. Posta dokonuje wysyłki nowych znaczków co kwartał. Wraz z nimi, abonenci otrzymują firmowy kwartalnik.
Więcej o jubileuszowej edycji – www.stamps.fo
