30 października 2025

Suðuroyartunnilin, tunel na Suðuroy, coraz bardziej realny

Projekt budowy tunelu na Suðuroy, jednej z największych inwestycji infrastrukturalnych w historii Wysp Owczych, wchodzi w decydującą fazę. Do tej pory komunikacja z wyspą opierała się na promie Smyril, który kursuje zaledwie kilka razy dziennie, a sama przeprawa trwa dwie godziny. Dodatkowo rejsy często bywają odwoływane z powodu złej pogody, a kierowcy zmuszeni są do długiego oczekiwania w porcie.

Budowa tunelu zmieni tę sytuację zasadniczo – Suðuroy stanie się częścią krajowej sieci drogowej, z której korzystać będzie już 99% mieszkańców Wysp Owczych. Jako element jednolitego systemu komunikacyjnego, będzie funkcjonować na równi z pozostałymi regionami kraju. Oczekuje się, że tunel nie tylko ułatwi komunikację z najbardziej izolowaną wyspą archipelagu, ale i przyczyni się do odwrócenia niekorzystnego trendu, jakim jest depopulacja. Stałe połączenie z mainlandem sprawi, że Suðuroy stanie się atrakcyjnym miejscem do życia, co ożywi lokalną gospodarkę. Ten proces można obserwować na wyspie Eysturoy, gdzie po oddaniu do użytku 11-kilometrowego, podmorskiego tunelu Eysturoyartunnilin w krótkim czasie wzrosła atrakcyjność osadnicza osiedli położonych po obu stronach fiordu Skálafjørður. Podobnie jest na Sandoy, połączonej w 2023 r. podmorskim, prawie 11-kilometrowym Sandoyartunnilin z główną wyspą archipelagu - Streymoy.

24 km pod wodą

Rozważano różne warianty przebiegu tunelu. Najbardziej realny okazał się wariant z dwoma odcinkami: tunelem prowadzącym z Djúpadalur na Sandoy na wyspę Skúvoy, liczącym nieco ponad 7 km, oraz głównym tunelem o długości 17 km, łączącym Skúvoy z Sandvíkiem na Suðuroy. Łącznie Suðuroyartunnilin liczyłby nieco ponad 24 km. Szacunkowy koszt inwestycji wynosi 4,9 mld DKK. Kwota ta obejmuje także projekty towarzyszące: budowę nowego tunelu na Suðuroy z Hvalby do Sandvíku, modernizację dróg w Hvalbie i Djúpadalur oraz budowę drogi i tunelu przez Sandslíð.

Wyspy Owcze: mapka przedstawia przebieg planowanego tunelu Suðuroyartunnilin na wyspę Suðuroy

Plan finansowy zakłada, że przez 10 lat państwo będzie przeznaczać rocznie 100 mln DKK na prace przygotowawcze i budowlane, a później środki dotychczas wydawane na utrzymanie promów Smyril i Sildberin zostaną skierowane na spłatę kredytów i eksploatację tunelu. Po 30 latach inwestycja ma być spłacona, a jej utrzymanie kosztować będzie około 23 mln DKK rocznie.

Alternatywa, czyli dalsze utrzymywanie połączeń promowych, również wymagałaby ogromnych nakładów. W 2024 r. prom Smyril na trasie z Tórshavn do Tvøroyri na Suðuroy przewiózł 270 tys. pasażerów i 112 tys. pojazdów – zapotrzebowanie jest zatem spore. W perspektywie kilkudziesięciu lat koszty byłyby porównywalne, przy czym brak stałego połączenia mógłby negatywnie wpłynąć na gospodarczy rozwój wyspy.

Suðuroyartunnilin 2030

W zeszłym tygodniu posłowie Løgtingu otrzymali notatkę decyzyjną przygotowaną przez spółkę Pf. Suðuroyartunnilin oraz firmę doradczą Norconsult. Liderzy wszystkich partii zostali poproszeni o zajęcie stanowiska w sprawie proponowanych wariantów. Kancelaria premiera poinformowała, że osiągnięto pełny konsensus – wszystkie ugrupowania zgodziły się na tzw. wariant 1A, czyli tunel Djúpadalur – Skúvoy – Sandvík. Na tej podstawie przygotowywany jest projekt ustawy, który trafi do konsultacji w najbliższych dniach. Proces legislacyjny został podzielony na dwa etapy: najpierw przyjęta zostanie ustawa przygotowawcza, obejmująca projektowanie i przetargi, a następnie – po uzyskaniu nowych danych technicznych i finansowych – parlament podejmie ostateczną decyzję.

Budowa tunelu, z perspektywą realizacji 2030+ ma przekształcić Suðuroy w równorzędny region Wysp Owczych. Choć kwota 4,9 mld DKK budzi respekt, politycy i eksperci są zgodni, że to inwestycja w przyszłość – zarówno społeczną, jak i gospodarczą, która zakończy wieloletnią izolację Suðuroy, a przy okazji włączy Skúvoy do farerskiego mainlandu.

Chrońmy SANDOY!

Jak we wszystkich dużych projektach komunikacyjnych, także i tu nie zabrakło głosów sprzeciwu. Pięć farerskich organizacji ekologicznych i branżowych – Farerskie Stowarzyszenie Przyrody i Środowiska, Towarzystwo Ornitologiczne Wysp Owczych, Związek Hodowców, stowarzyszenie wędkarskie Føroya Sílaveiðufelag oraz zrzeszenie rolników Veltan – domaga się natychmiastowego wstrzymania planów budowy nowego tunelu, którego wlot ma powstać w Djúpadalur na północ od Skarvanes.

Organizacje alarmują, że planowana trasa (wariant 1A) będzie przebiegać przez najcenniejsze tereny przyrodnicze Sandoy: rozległe mokradła wokół jezior Stóravatn i Lítlavatn, będące siedliskiem wielu gatunków ptaków, oraz obszar Sandafløttur – największy w kraju teren uprawy warzyw. Rozbudowa infrastruktury drogowej skutkowałaby - ich zdaniem - "nieodwracalnymi skutkami dla przyrody i lokalnego rolnictwa".

Protestujący apelują, by rząd i partie polityczne rozważyły alternatywny wariant 2A, opracowany pierwotnie przez Landsverk w 2019 r., który – jak twierdzą – zapewnia równie dobre połączenie z Suðuroy przy znacznie mniejszych szkodach środowiskowych.

„Jeśli realizujemy najdroższy projekt w historii Wysp Owczych, zróbmy to z poszanowaniem natury” – podkreślają autorzy opublikowanego na Facebooku apelu, wyrażając nadzieję, że decyzja o przebiegu tunelu nie zostanie podjęta w pośpiechu.

Źródła: www.in.fo, www.portal.fo, www.facebook.com/felagidveltan